CAI – najbardziej praktyczny certyfikat finansowy na rynku

Gdy szukamy sposobu na wyróżnienie się na finansowym rynku pracy, to alternatywą są wszelkiego rodzaju licencje finansowe i certyfikaty. Wszyscy wiedzą, że studia nie są w dzisiejszych czasach żadnym wyróżnikiem. Naturalnym jest więc, że szukamy czegoś, co nas wyróżni.

Program CFA, zarządzany przez amerykańskie stowarzyszenie CFA Institute, jest dobrze znaną certyfikacją w branży finansowej.

Egzaminy, jak studia, rzadko są praktyczne, w tym egzamin CFA

Problem z egzaminami i certyfikatami jest jednak taki, że często uczą one nieproporcjonalnie dużo teorii, pomijając praktykę. Pewnie, że teoria jest ważna. Każda praktyka powinna mieć w końcu w czymś oparcie, ale raczej wszyscy zdajemy sobie sprawę z tego, że umiejętność odpowiedniej interpretacji jakiegoś wskaźnika jest po stokroć bardziej potrzebna w życiu niż książkowa wiedza o tym, jak taki wskaźnik jest zdefiniowany.

Kłopot z egzaminacyjną praktyką dotyczy nawet najbardziej popularnych certyfikacji. Egzaminy na Maklera Papierów Wartościowych czy Doradcę Inwestycyjnego dalej realizowane są przez KNF w mocno archaicznej formule. Przede wszystkim, są przesycone zagadnieniami prawnymi, a w przypadku Maklera do obliczeń kandydat może używać jedynie… kalkulatora prostego.

Zagraniczne licencje jednak wcale nie wypadają tu lepiej. Znany wszystkim CFA, pomimo aktualizacji swojego sylabusa, praktycznie co roku w wielu aspektach skupia się na sprawdzeniu wiedzy czysto teoretycznej. Po zdaniu egzaminu CFA, który jest administrowany przez CFA Institute, będziemy wiedzieć, jak obliczyć wartość pieniądza w czasie lub jak działa dany model wyceny akcji, ale nie będziemy w stanie zastosować tej wiedzy w praktyce, poza hermetycznym środowiskiem egzaminu.

Wiele egzaminów niestety jest układana pod kątem teoretycznym. Jest to oczywiście częściowo zrozumiałe, bo przygotowanie jego jest po prostu dużo łatwiejsze niż przygotowanie egzaminu przekładającego teorię na praktykę. Pod tym względem Egzamin Certyfikowanego Analityka Inwestycyjnego (CAI) wyróżnia się tym aspektem, że sprawdza praktyczne zastosowanie posiadanej wiedzy. Egzamin CFA składa się z trzech etapów: Level I, Level II i Level III, każdy z nich wymaga znaczących przygotowań.

CAI – najbardziej praktyczny certyfikat finansowy?

Egzamin Certyfikowanego Analityka Inwestycyjnego (CAI®) to egzamin, który obejmuje następujące zagadnienia:

• Ekonomia i cykle koniunkturalne (ok. 33% egzaminu)
• Wycena firm i finanse przedsiębiorstw (ok. 30% egzaminu)
• Instrumenty pochodne (ok. 16% egzaminu)
• Obligacje i matematyka finansowa (ok. 13% egzaminu)
• Statystyka i analiza portfelowa (ok. 10% egzaminu)

Każde z zadań, które kandydat dostaje do rozwiązania, oparte jest na konkretnych historiach. Ekonomia to nie opis przesuwanych kresek w modelach tylko teoretycznie odzwierciedlających rzeczywistość, ale praktyczne zagadnienia. Część ekonomiczna egzaminu z 2019 roku była obudowana w całości jako case gospodarki Sri Lanki. Na przykład, jak wpłynie na nią inflacja u największego partnera handlowego – w Indiach? By zdać egzamin CFA, trzeba było przypisać na podstawie konkretnych danych gospodarczych, w jakiej fazie cyklu koniunkturalnego znajduje się Sri Lanka i Indie.

Część ekonomiczna egzaminu

Do tej części może przydać się napisany całkiem przystępnym językiem podręcznik ekonomiczny „Makroekonomia” (N. G. Mankiw, M. P. Taylor), który pozwala zrozumieć ogólne procesy gospodarcze (np. kwestie podaży w gospodarce, produktywności, zdolności do konkurowania i rozwoju, funkcjonowania systemu finansowego oraz walutowego itd.). Warto też dodać, że ta pozycja stanowi świetne wprowadzenie do świata podstaw analizy fundamentalnej. CFA Institute zapewnia podręczniki, które wspierają kandydatów w przygotowaniach do egzaminu CFA.

Dobrym uzupełnieniem będzie też książka „Wskaźniki ekonomiczne. Przewodnik dla inwestora” (R. Yamarone). Ten przewodnik pozwala na zrozumienie ogólnej sytuacji rynkowej oraz pomaga określić, jaką w danym momencie mamy koniunkturę. Yamarone w szczegółowy sposób przedstawia 12 najważniejszych wskaźników makroekonomicznych (np. PKB, inflację, zatrudnienie, bezrobocie itd.), omawia ich konstrukcję, sposób interpretacji oraz wpływ na rynki finansowe. Curriculum CFA Institute obejmuje różne obszary tematyczne, co pomaga kandydatom w usystematyzowaniu wiedzy i odpowiednim przygotowaniu do egzaminów.

Wycena przedsiębiorstw na egzaminie Certyfikowanego Analityka CFA Institute

Drugą największą częścią egzaminu jest wycena firm. Każde zadanie w tej części to praktyczne studium przypadku konkretnej firmy z konkretnej branży. Wycena DCF, wartości bieżącej projektów czy kosztu kapitału w danym przypadku są zagadnieniami, z którymi poza egzaminem inwestorzy spotykają się w codziennych decyzjach inwestycyjnych.

Do tego zakresu z pełnym przekonaniem polecić można „Wycenę firmy” (A. Damodaran). To jedna z najciekawszych książek dotyczących wyceny spółki, napisana przystępnym językiem. Autor podkreśla, że kontekst stojący za spółką jest znaczącym czynnikiem, który pozwala odpowiednio interpretować liczby i rozsądnie wycenić firmę.

Jako uzupełnienie do analizy sprawozdań finansowych warto też zwrócić uwagę na pozycję: „Inteligencja finansowa. Co kryją liczby. Przewodnik menedżera” (K. Berman, J. Knight, J. Case). To książka, która temat sprawozdań finansowych omawia zrozumiałym językiem. Autorzy krok po kroku tłumaczą, w jaki sposób wykonać analizę sprawozdania spółki, jak badać przepływy finansowe, bilans i inne elementy.

Czego jeszcze można spodziewać się na egzaminie CAI?

Kolejne istotne bloki egzaminu CAI® to instrumenty pochodne i analiza obligacji. Nie ma tam teoretycznych poleceń, by wyliczyć, ile zarobi inwestor na lokacie czy ile wynosi delta dla teoretycznego instrumentu pochodnego. Jest za to, na przykład, konieczność poprawnego zinterpretowania obecnej krzywej rentowności, wpływu zmiany stóp procentowych na daną obligacje czy wyjaśnienia, jakie strategie zabezpieczające powinien zastosować inwestor na różnych rynkach. Warto również zauważyć, że egzamin CFA składa się z trzech etapów egzaminu, do których przystępuje się w określonych terminach.

Zadania związane z analizą portfelową koncentrują się na praktycznych konkretach związanych np. z tym, jak poprawnie obliczyć ryzyko całego portfela czy jak wykorzystywać różne miary efektywności portfela na wzór tych wykorzystywanych przez TFI. Pierwszy etap egzaminu jest kluczowy w procesie uzyskiwania tytułu CFA i odbywa się dwa razy do roku w Warszawie.

Gdzie tylko to możliwe, zadania są oparte na prawdziwych aktualnych danych. Jeśli trzeba zinterpretować spread na obligacjach korporacyjnych w USA, to zobaczymy wycinek aktualnych danych z bazy FED, a gdy ktoś pyta nas o analizę bilansu banków centralnych, to ponownie widzimy… faktyczne dane pokazujące ten bilans w podziale na konkretne banki.

Wiele z egzaminów wymaga też od zdających mało praktycznej pamięci do wszystkich istniejących w świecie finansów wzorów, które mogą kiedyś się przydać. Po co, skoro w rzeczywistości kluczowa jest umiejętność zastosowania odpowiedniego wzoru, a nie pamięć dotycząca tego, jak konkretnie on wygląda? W praktyce sprawdzimy go szybko w internecie.

Czas trwania, forma i zasady oceniania

Sam egzamin trwa 2,5 godziny (150 minut) i jest realizowany stacjonarnie w Warszawie w formie pisemnej. Składa się z 4 do 8 pytań otwartych. Minimalna liczba punktów wymaganych do uzyskania pozytywnego wyniku egzaminu ustalana jest przez komisję na podstawie algorytmu uwzględniającego wyniki osiągnięte przez wszystkich uczestników przystępujących do egzaminu w danej sesji egzaminacyjnej. Podczas samego egzaminu można korzystać z:

• własnego kalkulatora finansowego (modele TI-BA II Plus/Professional, HP12C, HP17B/II+, HP19B/II+ lub z innych kalkulatorów dopuszczonych przez Komisję Egzaminacyjną)
• karty wzorów (otrzymanej przed egzaminem)

CFA Society Poland oferuje wsparcie i zasoby dla kandydatów przygotowujących się do egzaminów CFA.

Certyfikacja CAI® to także pierwszy etap międzynarodowego egzaminu CIIA, który jest szwajcarskim odpowiednikiem amerykańskiej licencji CFA. Oczywiście uzyskanie samego tytułu CAI nie wymaga, aby od razu podchodzić do Licencji CIIA, ale warto wiedzieć, że jest taka opcja. Zwłaszcza że, mając CIIA, można jednym tylko sprawdzianem uzupełniającym uzyskać również licencję Doradcy Inwestycyjnego z KNF. Zamiast zdawać trzy standardowe egzaminy na Doradcę, można więc zdać CAI, potem CIIA, a następnie egzamin uzupełniający i po trzech egzaminach mieć… trzy licencje. Praktyczną lokalną (CAI), praktyczną międzynarodową (CIIA) i dającą najszersze uprawnienia krajowe (Doradca Inwestycyjny). Uzyskanie tytułu CFA jest uznawane na całym świecie i może zwiększyć możliwości kariery.

ZMID jako organizator egzaminu CAI prowadzi również bezpłatny kurs przygotowawczy dla każdego, kto zdecyduje się na podejście do egzaminu. Po więcej informacji w tym zakresie odsyłamy już na stronę CAI

Autor: Paweł Cymcyk

Od 2006 roku związany z rynkiem finansowym. Uzyskał licencję Maklera Papierów Wartościowych w 2007 roku, a licencję Doradcy Inwestycyjnego w 2016. Posiada certyfikat CFA. Komentator sytuacji giełdowej i gospodarczej w mediach. Prezes ZMID i autor bloga DNA Rynków.