Trading a samodyscyplina – czy da się kontrolować emocje podczas handlu na giełdzie?

Czy w tradingu jest ważna samodyscyplina i czy można się jej nauczyć? Jak to jest z emocjami podczas zawierania transakcji na giełdzie? Czy inteligencja emocjonalna ma jakiś wpływ na kontrolowanie naszych impulsów? Na te pytania znajdziesz odpowiedź w dzisiejszym artykule!

Czym jest inteligencja emocjonalna (IE) i co ma wspólnego z tradingiem?

Popularyzatorem koncepcji inteligencji emocjonalnej jest psycholog Daniel Goleman, który wskazuje na pięć kluczowych elementów IE:

• samoświadomość, czyli inaczej znajomość siebie, zdolność do rozpoznawania własnych emocji, motywacji, mocnych i słabych stron;
• samoregulacja, czyli zdolność do zarządzania własnymi emocjami, impulsami oraz reakcjami. Dzięki niej potrafimy dostosować się do zmieniających sytuacji oraz mamy wysoki poziom samokontroli;
• empatia, czyli zdolność do rozumienia perspektywy innych osób, umiejętność współodczuwania i dzielenia się emocjami z innymi. Empatia to umiejętne czytanie mowy ciała, aktywne słuchanie oraz nieocenianie innych;
• umiejętności społeczne, czyli zarządzanie relacjami, umiejętność rozwiązywania konfliktów, skuteczna komunikacja, asertywność oraz budowanie wartościowej sieci kontaktów;
• motywacja, czyli nasze wewnętrzne poczucie celu, wytrwałość i odporność, szczególnie w obliczu porażek.

W kontekście tradingu najbardziej interesuje nas samoświadomość, samoregulacja, motywacja, ale nie zaszkodzi też oczywiście empatia (która pozwoli nam lepiej rozumieć zachowania ludzi na rynku) oraz umiejętności społeczne (dzięki którym uzyskujemy wsparcie). Wysoki poziom inteligencji emocjonalnej sprawia, że jesteśmy w stanie lepiej zarządzać ryzykiem oraz udoskonalać naszą strategię tradingową.

Na czym polega samodyscyplina?

W koncepcji Golemana samodyscyplina to przede wszystkim samoregulacja – czyli kontrolowanie własnych emocji, myśli, działań i zachowań. Oznacza to pozostawanie w stanie skupienia oraz spokoju niezależnie od sytuacji. Dzięki temu skuteczniej zbliżamy się do celów, które przed sobą postawiliśmy. Zapanowanie nad własną impulsywnością wymaga dużo praktyki i ćwiczeń, by wytrwać w postanowieniach, nawet w obliczu największych wyzwań.

Brzmi jak coś nierealnego? Świat już niejednokrotnie udowodnił nam, że samodyscyplina jest do wypracowania i charakteryzuje ludzi odnoszących sukcesy – sportowców, biznesmenów czy naukowców.

Jakie są kluczowe cechy samodyscypliny?

Zdolność do odraczania gratyfikacji

Umiejętność odroczenia gratyfikacji polega na spojrzeniu długoterminowym, dzięki któremu odmówimy sobie chwilowej przyjemności (prozaiczny przykład – jesteśmy na diecie, ale pod wieczór objadamy się słodyczami dla kilku minut przyjemności, które później przypłacimy wyrzutami sumienia i rosnącym, zamiast malejącym, wskaźnikiem na wadze).

W tradingu przykładem może być sytuacja, w której zamiast trzymać się naszej strategii, zrealizujemy zysk dużo wcześniej, po to, by okazało się, że gdybyśmy poczekali dłużej, mielibyśmy więcej pieniędzy na koncie.

Skupienie i koncentracja

Osoby, które charakteryzuje wysoki poziom samodyscypliny, powinny utrzymywać swoją koncentrację na konkretnych zadaniach, nie zwracając uwagi na czynniki rozpraszające. Wsparciem może być trening uważności, w tym medytacja, dzięki której uspokajamy umysł i wprowadzamy się w stan spokoju. Bardzo ważne jest skupienie na wykresach, swojej strategii i poświęcenie uwagi zawieranej transakcji.

Konsekwencja i regularność

Angażowanie się w zadania i utrzymanie pewnej rutyny charakteryzuje również samodyscyplinę. Porażki są nieodłącznym elementem działania, a jednak większość ludzi poddaje się, gdy je napotka. W tradingu jest to o tyle istotne, że nie jesteśmy w stanie zarabiać na każdej transakcji. Szczególnie na początku narażeni jesteśmy na błędy, ale to tylko kolejna lekcja na ścieżce naszego tradingowego rozwoju. Zamiast poddać się po pierwszej stracie, warto przemyśleć, dlaczego tak się stało, przeanalizować sytuację, sprawdzić, czy zagranie było zgodne ze strategią, i dążyć do rozwoju.

Listen to „015. „Psychologia skutecznego tradingu” – dyscyplina i odpowiedni stan umysłu” on Spreaker.

Fragment rozdziału z książki „Psychologia skutecznego tradingu”, traktujący o dyscyplinie i odpowiednim stanie umysłu.

Odpowiedzialność i poczucie obowiązku

Odpowiedzialność jest niezbędna, by podejmować decyzje na rynkach finansowych. Zamiast zrzucać winę na czynniki zewnętrzne czy określone okoliczności, wciąż powielając te same błędy, należy mieć świadomość konsekwencji własnych błędów i wyciągać z nich wnioski. Analiza wyników bez oskarżania innych, a z pełnym skupieniem na sobie, doprowadzi do zwiększonej świadomości podczas podejmowania kolejnych decyzji.

Aby zachować jasność umysłu w każdych warunkach rynkowych, warto zastosować się do rad przedstawionych przez Jasona Zweiga w książce „Twój mózg, twoje pieniądze”. Autor proponuje dotarcie do samego sedna problemu, zabierając nas w podróż po zakamarkach umysłu inwestora.

W jaki sposób samodyscyplina wpływa na decyzje inwestycyjne?

Samodyscyplina niesie ze sobą wiele korzyści, które przełożą się na efektywność naszych transakcji. Dzięki niej:

• jesteśmy wierni swojej strategii – mając określone cele, punkty wejścia i wyjścia, zasady i plan, jesteśmy bardziej skłonni się ich trzymać zamiast impulsywnie i krótkoterminowo podążać za trendami;
• kontrolujemy własne emocje – nie pozwalamy, by chciwość, strach czy euforia zapanowały nad naszymi decyzjami inwestycyjnymi; wykorzystujemy emocje na własną korzyść, potrafimy zachować spokój;
• stajemy się konsekwentni i cierpliwi – dzięki samodyscyplinie pamiętamy o długoterminowej perspektywie i rozumiemy, że czas oraz praca muszą odegrać swoją rolę; konsekwentnie dążymy do określonego celu, zachowując spójność w procesie decyzyjnym, nie zniechęcamy się pomyłkami;
• lepiej zarządzamy ryzykiem – ustawiamy odpowiednio stop-lossy, unikamy over-tradingu (zawierania zbyt wielu transakcji) i nie podejmujemy nadmiernego ryzyka.

Wypracowanie samodyscypliny ma pozytywny efekt nie tylko w karierze tradingowej. Możemy wykorzystywać ją w wielu aspektach życia, by osiągnąć wymarzone cele.

Wskazówki, dzięki którym zrozumiesz swoje emocje w tradingu i zapanujesz nad nimi

Oto kilka wskazówek, które wspierają rozpoznawanie własnych emocji i naukę panowania nad nimi!

Edukacja

Mnóstwo osób powtarza to jak mantrę (nie bez powodu) – zrozumienie dynamiki rynku, zasad handlu oraz znajomość siebie wpływają na umiejętność kontrolowania sytuacji. Jeśli mamy odpowiednią wiedzę, możemy podejmować pewne, świadome decyzje. Korzystaj ze sprawdzonych źródeł wiedzy, myśl krytycznie i testuj, co jest dla ciebie odpowiednie. Nie wahaj się prosić o wsparcie i szukaj wymiany doświadczeń wśród traderów i traderek, którzy zarabiają na rynku.

Samoświadomość

Często niedoceniany aspekt, ale niezwykle istotny. Inteligencja intrapersonalna, czyli rozumienie siebie, sprawia, że zdajesz sobie sprawę z tego, jak pewne sytuacje na ciebie wpływają. Samoświadomość oznacza refleksję nad poprzednimi transakcjami, ich analizę w dzienniku tradera, obserwację zachowań, które pojawiły się podczas handlu i poza nim. Pomocna może być medytacja i trening uważności, dzięki któremu zdystansujesz się od skrajnych emocji i przeanalizujesz swoje decyzje obiektywnie.

Realistyczne oczekiwania

Nie zakładaj, że w pół roku nauczysz się tradingu tak dobrze, że będziesz w stanie porzucić dotychczasowy etat i żyć w dostatku. Szczerze ci tego życzę, ale wiem również, że nie jest to takie proste. Nie każda transakcja będzie zyskowna, a na swojej drodze zaliczysz zapewne nie jedno potknięcie. Nie zrażaj się porażkami i pielęgnuj w sobie samodyscyplinę – by podchodzić do handlu zrównoważonym, nastawionym na długoterminową perspektywą.

Nie bój się przerw

Czasami możesz czuć przytłoczenie tym, co dzieje się na rynku. To zupełnie normalne! Zamiast się stresować, zrób sobie przerwę od zawierania transakcji. Postaraj się odpocząć psychicznie i fizyczni, poświęć czas na zrobienie czegoś dla siebie. Zobaczysz, że regularne przerwy pozwalają zachować jasność umysłu i pomagają skuteczniej kontrolować impulsywność.

Opracuj szczegółowy plan i się go trzymaj

Określ, jakiego rozmiaru stop-lossy stawiasz, kiedy wchodzisz, a kiedy wychodzisz z transakcji, jaka jest twoja tolerancja ryzyka i przede wszystkim – dywersyfikuj swój portfel! Nie zaczynaj tradingu, jeśli nie masz stabilnej sytuacji finansowej. Takie podejście może doprowadzić do utraty kapitału. Dobrze skonstruowany plan będzie służył jak mapa. Działając zgodnie z nim, zminimalizujesz ryzyko podejmowania nieprzemyślanych decyzji inwestycyjnych.

Aby trzymać się planu bez względu na różne „okazje” – ćwicz samodyscyplinę. 😉

Więcej o procesach emocjonalnych, jakie zachodzą w głowach inwestorów można przeczytać w „Psychologii giełdy”. Według André Kostolanya, autora książki, to właśnie ich zrozumienie jest kluczem do zarabiania pieniędzy.

Podsumowanie

Rozwijanie samodyscypliny i zrozumienie własnych emocji wymaga czasu oraz wysiłku. Nie zrażaj się trudnymi początkami, spróbuj cierpliwie podejść do procesu uczenia się. Ćwicz autorefleksję, dostosuj swoje podejście do różnych sytuacji, potrzeb i zachowaj otwarty umysł na różne możliwości. Z czasem wzmocnisz swoją samoświadomość i samodyscyplinę, która usprawni twój trading. Trzymam za ciebie kciuki!

Autorka: Ewa Puda

Książki związane z psychologią: