Indeksy giełdowe – czym są i na jakie światowe indeksy warto zwrócić uwagę?

Śledzenie codziennie każdej ze spółek z ogólnoświatowej giełdy jest zwyczajnie niemożliwe. W celu obserwowania zmian na rynku stworzono zatem indeksy giełdowe, które gromadzą wyniki zagregowanych odpowiednio akcji. Dzięki nim inwestorzy mogą oceniać stopy zwrotu na rynku, a także określać trend bez szczegółowego analizowania każdej ze spółek.

Czym są indeksy giełdowe?

Indeksy giełdowe są syntetycznymi wskaźnikami liczonymi na podstawie cen akcji, które mają odzwierciedlać wybrany rynek, sektor czy też towar. Z ich pomocą inwestorzy mogą ocenić stan rynku oraz porównywać stopy zwrotu z inwestycji. Tworząc indeks, wybiera się podobne rodzaje akcji i grupuje je razem. Można wykorzystać do tego na przykład kryterium kapitalizacji rynkowej czy też branżę.

Wartość indeksu jest tworzona poprzez uśrednianie cen poszczególnych akcji. Najczęściej stosuje się w tym celu średnie arytmetyczne i geometryczne. Przy konstrukcji indeksu należy zwrócić również uwagę, jakie wagi mają spółki. Możemy wyróżnić kilka sposobów dobierania wag spółek należących do indeksu:

• indeks ważony cenami – do indeksu dobiera się po jednej akcji każdej ze spółek, a wagi są im przypisywane w zależności od wysokości ceny – im wyższa cena akcji, tym większa przypisywana waga;
• indeks ważony kapitalizacją – pakiet akcji, jaki jest brany do indeksu, zależy od kapitalizacji konkretnej spółki – im większa kapitalizacja, tym wyższy udział spółki w indeksie;
• indeks równoważony – każda spółka w indeksie ma identyczną wagę.

Istotną rzeczą jest również sposób obliczania danego indeksu. Można wyróżnić dwa rodzaje konstruowania indeksów – cenowy oraz dochodowy. Przy indeksie cenowym bierze się pod uwagę jedynie ceny akcji, które wchodzą w skład indeksu. W tym przypadku nie uwzględnia się dywidend i praw poboru, które reinwestowane są w składniki danego indeksu, a które wpływają na osiąganą stopę zwrotu. Przy indeksie dochodowym elementy te nie są brane pod uwagę, przez co tego typu indeksy osiągają wyższe wartości niż taki sam indeks, lecz typu cenowego.

Indeks giełdowy jest wskaźnikiem, który pozwala monitorować kształtowanie się cen określonych papierów wartościowych. Stanowi swego rodzaju punkt odniesienia dla oceny efektywności inwestowania i z jego pomocą można monitorować oraz przewidywać trendy panujące na rynku. Inwestor, śledząc notowania indeksów giełdowych, może dokonać analizy technicznej i podjąć decyzję o zachowaniu lub sprzedaniu określonych akcji ze swojego portfela.

Najważniejsze indeksy giełdowe na świecie

Indeksy odgrywają ważną rolę w analizie rynku akcji, dostarczają bowiem informacji o stanie gospodarki. Śledzenie najważniejszych indeksów pozwala inwestorowi na rozpoznanie nastrojów na giełdach światowych, dlatego warto znać kilka najpopularniejszych z nich. Dostęp do tych danych pozwoli na ocenę kondycji całego rynku czy też jego konkretnego segmentu.

W celu lepszego zorientowania się w nazewnictwie indeksów i ich składzie przedstawię kilka najważniejszych indeksów giełdowych poszczególnych obszarów. Zapewne okaże się, że firmy, które obejmują, są dobrze znane każdemu z nas.

Amerykańskie indeksy giełdowe

Można wyróżnić trzy najczęściej śledzone indeksy giełdowe w Stanach Zjednoczonych:

• S&P 500 – Obejmuje 500 największych spółek, które wybierane są poprzez kryterium kapitalizacji. Przedstawiony indeks reprezentuje około 80% wartości amerykańskiego rynku akcji, stanowi więc dobry wskaźnik opisujący ogólne nastroje giełdy. Firmy z największą wagą w indeksie to: Microsoft, Apple i Amazon.
• Dow Jones Industrial Average – Jeden z najstarszych indeksów na świecie, obejmujący 30 najbardziej wpływowych spółek notowanych na giełdach w Stanach Zjednoczonych. W składzie indeksu poza dużymi firmami amerykańskimi znajdziemy także spółki z innych rynków.
• Nasdaq Composite – Indeks ten obejmuje zarówno duże, jak i małe firmy. Najczęściej ich działalność związana jest z technologią, obejmuje podsektory związane z programowaniem, biotechnologią, półprzewodnikami. W skład indeksu wchodzą akcje takich spółek jak Apple, Microsoft, Amazon czy też Alphabet.

Azjatyckie indeksy giełdowe

• Nikkei – Wiodący indeks japońskich akcji, w skład którego wchodzi 225 spółek blue chip (duże spółki cieszące się zaufaniem inwestorów i w dobrej sytuacji finansowej). Akcje spółek notowane są na japońskiej giełdzie Tokyo Stock Exchange. Obejmuje firmy takie jak Nissan Motor Company, Sony Corporation, Canon oraz Mitsubishi Motors Corp.
• Shanghai SE Composite Index – Indeks zawierający wszystkie akcje typu A i B, notowane na Shanghai Stock Exchange. Wiele z firm znajdujących się w indeksie jest własnością rządu lub są silnie regulowane.

Europejskie indeksy giełdowe

• FTSE 100 – Indeks akcji, które znajdziemy na giełdzie w Londynie. Tworzy go 100 firm, które są największymi graczami na rynku. Firmy, jakie można tam znaleźć, to British American Tobacco, Shell, Tesco.
• CAC 40 – Złożony jest z 40 największych spółek, które notowane są na giełdzie Euronext Paris. Warto wspomnieć, że około 45% akcji wchodzących w skład indeksu jest w posiadaniu inwestorów zagranicznych, co czyni go jednym z najbardziej umiędzynarodowionych indeksów europejskich. W skład indeksu wchodzą przykładowo: L’Oreal, Michelin, Orange, Peugeot.
• DAX 40 – Niemiecki indeks giełdowy, który obejmuje spółki notowane na giełdzie we Frankfurcie nad Menem. Śledzi on dosyć wąski zakres spółek, gdyż jest ich tylko 40, ale jest to 40 największych i najbardziej płynnych spółek. Znajdziemy wśród nich firmy: Adidas, Allianz, BMW, Mercedes-Benz Group.

Indeksy giełdowe w Polsce

Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie publikuje 24 indeksy. Najważniejszymi indeksami głównego rynku GPW są przede wszystkim:

• WIG (Warszawski Indeks Giełdowy) – Obliczany od 1991r., co czyni go najdłużej notowanym indeksem na GPW. Obejmuje wszystkie spółki, które spełniają bazowe warunki uczestnictwa. Nazywa się go indeksem typu cenowego, ponieważ przy jego obliczaniu bierze się pod uwagę ceny zawartych transakcji, bez uwzględniania dochodów z dywidend.
• WIG20 – W jego skład wchodzi 20 najbardziej płynnych, największych spółek. Znajdziemy tutaj takie spółki jak: mBank, CCC, KGHM czy też PKN Orlen.
• mWIG40 – Indeks składa się z 40 spółek o średniej wartości rynkowej. Nie znajdziemy w nim spółek, które zawarte są w WIG20 czy też sWIG80.
• sWIG80 – Obejmuje 80 małych spółek notowanych na GPW.

GPW oblicza również subindeksy sektorowe, w którego skład wchodzą spółki z określonego sektora gospodarki. Wyróżnia się na przykład subindeksy takie jak: WIG-banki, WIG-energia, WIG-surowce i wiele innych. Na podstawie danych dotyczących wymienionych instrumentów można ocenić efektywność inwestycji w spółki z różnych sektorów.

Oprócz wyżej wymienionych indeksów w Polsce znajdziemy również indeksy pochodne, takie jak WIG20lev czy WIG20short. Ich wartości zależą od wartości indeksu bazowego – w tym przypadku WIG20.

WIG jest indeksem typu cenowego, a więc pokazuje jedynie zmiany cen spółek. Indeks typu dochodowego uwzględnia cały dochód inwestora, więc wlicza w to również dywidendy i prawa poboru. Właśnie ten rodzaj indeksu obliczany jest również przez GPW i jest to na przykład WIG20TR – zawierający w swojej nazwie „TR” co oznacza „Total Return”.

Czy można inwestować w indeksy giełdowe?

Indeks giełdowy jest tylko pewnego rodzaju wskaźnikiem, którego skład obejmuje ceny akcji. Sam w sobie nie nadaje się do kupna i sprzedaży. Natomiast stworzono instrumenty, które mają odzwierciedlać zachowania poszczególnych indeksów giełdowych.

Są to na przykład fundusze inwestycyjne typu ETF (exchange-traded fund). Tytuły uczestnictwa funduszu, podobnie jak akcje, notowane są na giełdzie i można nimi handlować. Nie mają one na celu osiągać lepszych wyników niż indeks, lecz możliwie jak najwierniej go odzwierciedlać. W ramach funduszu kupowane są do niego akcje firm, które wchodzą w skład indeksu.

Poza funduszami indeksowymi znajdziemy również kontrakty terminowe na indeksy giełdowe, opcje i CFD (kontrakt na różnice kursowe). Zatem bezpośrednio inwestowanie w indeksy giełdowe jest niemożliwe, ale można użyć do tego instrumentów, które będą się kształtować tak jak indeks, na podstawie jego ruchów cenowych.

Twórczyni artykułu: Patrycja Biernat