Opis
Wstęp
Tematem opracowania jest rynek instrumentów pochodnych służących
ograniczaniu ryzyka w działalności przedsiębiorstwa, zwłaszcza przy zawieraniu
transakcji na rynku finansowym. Do niedawna przedsiębiorcy nie przywiązywali
należytej uwagi do problemu zarządzania ryzykiem, tradycyjnie skupiając
się głównie na zapewnieniu źródeł finansowania niezbędnego do dalszego rozwoju
jednostki. Tymczasem niepewność i zaburzenia w gospodarce oraz na rynkach
finansowanych kreują coraz wyższe ryzyko finansowe istotnie wpływające
na wysokość osiąganych zysków. Potwierdzają to sami przedsiębiorcy, wśród
których większość przyznaje, że np. ryzyko kursowe ma znaczący wpływ na końcowy
wynik finansowy.
Derywaty należą obecnie do jednych z najbardziej zaawansowanych instrumentów
finansowych, zarówno pod względem budowy, jak i wielkości obrotu.
Rynek ten jest interesującym obiektem badań, chociażby ze względu na charakter
i złożoność oferowanych na nim produktów. Instrumenty pochodne są przydatne
w zarządzaniu ryzykiem finansowym i zabezpieczaniu przed niepożądanymi
zmianami wskaźników rynkowych, cen czy kursów. Jest to szczególnie
istotne w warunkach liberalizacji i deregulacji światowych rynków. Ich intensywny
rozwój nastąpił bowiem wraz z upłynnieniem kursów walut, co nastąpiło
w Polsce w 2000 roku.
Należy zauważyć, że instrumenty pochodne to również atrakcyjny obszar dla
poszukiwaczy szybkich zarobków. Derywaty bowiem ze względu na swoją konstrukcję
cechują się tym, że można, angażując niewielki wkład własny, oczekiwać
zysków stanowiących jego wielokrotność.
Wiele osób w naszym kraju nadal jest przekonanych o dużym ryzyku, jaki
niosą ze sobą transakcje na pochodnych. Poznanie zasad funkcjonowania tego
typu instrumentów jest zatem niezbędne, aby w sposób regionalny ocenić ich
przydatność oraz poznać faktyczne niebezpieczeństwo, wynikające często z braku
umiejętności stosowania takich narzędzi.
Głównym celem książki jest określenie zasad funkcjonowania instrumentów
pochodnych oraz ocena możliwości efektywnego wykorzystania ich w praktyce
gospodarczej.
Na początku scharakteryzowano istotę ryzyka w działalności przedsiębiorstwa.
Omówiono również jego wpływ na funkcjonowanie jednostki. Następnie
podano miary, dzięki którym ryzyko ogranicza się do kluczowych elementów
warunkujących prawidłową ocenę tej kategorii.
Obszerną cześć opracowania stanowi charakterystyka instrumentów pochodnych
wykorzystywanych w praktyce gospodarczej w transakcjach zabezpieczających.
Pominięto w tym miejscu szereg ich odmian i tych derywatów, które
występują tylko sporadycznie, skoncentrowano natomiast uwagę na instrumentach
o zasadniczym, praktycznym znaczeniu.
Jednoznacznie przedstawiono istotę poszczególnych transakcji, nie pozostawiając
wątpliwości co do możliwości wykorzystania określonych rodzajów pochodnych
w konkretnej sytuacji, także przy istniejących ograniczeniach.
Rozwinięciem tej problematyki jest kolejny, trzeci rozdział książki, w którym
opisano rynek instrumentów pochodnych w Polsce, stymulowany zarówno
przez operacje giełdowe, jak też pozagiełdowe. Oceniono także oferty instytucji
finansowych, pośredniczących w tego typu transakcjach.
W opracowaniu uwzględniono również problemy podatkowe i rachunkowe
dotyczące stosowania derywatów. Potwierdzono w tym miejscu dużą wagę,
z jaką należy traktować konieczność funkcjonowania czytelnych i spójnych uregulowań
prawnych.
W każdym rozdziale zwrócono uwagę na racjonalne zasady współpracy
z bankiem świadczącym usługi z zakresu instrumentów pochodnych. Wskazano
na te elementy umowy, które mają istotne znaczenie z punktu widzenia
przedsiębiorstwa i decydują w wielu przypadkach o wynikach przeprowadzonych
transakcji.
Praktyczne zasady zarządzania ryzykiem omówione zostały w rozdziale szóstym.
Wykorzystano tu przykłady dużych przedsiębiorstw, w których derywaty
zdają się być integralną częścią całego procesu zarządzania korporacją.
W ostatniej części książki zwrócono uwagę na ograniczenia w stosowaniu instrumentów
pochodnych. Wykorzystano tu przykład transakcji terminowej forward,
cieszącej się niemalże największym zainteresowaniem spośród transakcji
zabezpieczających przed ryzykiem kursowym.
Opracowanie uwzględnia duży dorobek teoretyczny z zakresu instrumentów
pochodnych, ale także odwołuje się do praktyki gospodarczej. Liczne przykłady
empiryczne stale nawiązują do tej praktyki, przez co stanowią znakomitą bazę
do oceny faktycznych możliwości wykorzystywania derywatów w działalności
przedsiębiorstw.
Książka przeznaczona jest dla studentów kierunków ekonomicznych oraz
osób związanych z rynkiem instrumentów pochodnych, reprezentujących zarówno
przedsiębiorstwa, jak też instytucje finansowe.
Opracowanie jest wynikiem badań prowadzonych przez Studenckie Koło
Zarządzania Finansami Przedsiębiorstwa funkcjonujące w Katedrze Zarządzania
Finansami Przedsiębiorstwa w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie.