Opis
Prolog
Już w trzy dni od debiutu nasze akcje poszybowały na 14 dolarów za udział. My wprawdzie dostaniemy za nie tylko po sześć dolarów, ale satysfakcja jest ogromna. Siedzimy z Richem i mnożymy, ile też jesteśmy teraz warci. Wyszło, że po 14 milionów. Każdy! Za głowę się złapałem. Dla faceta, który przyjechał tu kilkanaście lat temu z zabitej dechami Polski, gdzie chodził w połatanych spodniach i podartych butach, który w Ameryce mieszka w tanim apartamencie czynszowym, a za najdroższy garnitur zapłacił kilkanaście dolarów na przecenie – zostać milionerem to szok. Tym bardziej, że od razu stałem się multimilionerem!
Miałem trzydzieści trzy lata. Jak na ten wiek całkiem nieźle – myślałem, sycąc się dusznym, choć ożywczym powietrzem Wall Street.
„Urodziłem się na końcu świata, a jeśli nie świata, to na pewno na końcu mapy. Najlepszy dowód, że u nas autobusy zawracały, bo dalej drogi już nie było. Miasteczko, z którego pochodzę, było niewielką osadą znajdującą się na granicy polsko-sowieckiej; dzisiaj jest to granica z Białorusią. Nazywało się Kodeń i słynęło z tego, że mieli tam swój dwór i dobra książęta Sapiehowie. Po dworze pozostały ruiny, dobra rozparcelowano, ostały się tylko dwa kościoły. Jeden ma prawie sześćset lat, drugi jest o dwa wieki młodszy. Sapiehowie kodeńscy wsławili się tym, że któryś z ich przodków skradł z Rzymu obraz cudownej Matki Boskiej, za co go ówczesny papież wyklął z Kościoła, skazując równocześnie na potępienie i wieczne męki piekielne. Sapieha się jednak uparł i obrazu nie oddał. Dzisiaj nazywa się on obrazem Matki Boskiej Kodeńskiej i ma własności cudotwórcze. Dwa razy w roku odbywają się w związku z nim odpusty.
Przed ostatnią wojną Kodeń był typowym miasteczkiem kresowym, z dużą liczbą Żydów, synagogą, z ryneczkiem zapełnionym straganami i sklepikami, do których zjeżdżali chłopi z okolicznych siół, aby się z Żydami targować. W czasie okupacji Niemcy Żydów wywieźli i wymordowali co do jednego. Wydawało się, że jedynym, któremu się jednak uda przeżyć, będzie młody Pinkus, znajomy mojego dziadka. Pinkus chował się długi czas po chłopskich stodołach, ale go Niemcy pod koniec wojny wywęszyli i zastrzelili, gdy przemykał przez pole z jednej kryjówki do drugiej. Mój ojciec miał więcej szczęścia. Niemcy jedynie postrzelili go w nogę, gdy uciekał na koniu, którego Szwaby chcieli dziadkowi zarekwirować. Samego dziadka, ojca mamy, też omal nie zabili, gdy – nie wiedząc o ostatniej wywózce Żydów – przyszedł do żydowskiego szewca, by zabrać swoje buty z naprawy. Niemcy początkowo wzięli go za właściciela warsztatu, który jakimś cudem uciekł z transportu. Na szczęście ktoś dziadka rozpoznał i skończyło się na krwawym pobiciu.
Od małego żyliśmy w zgodzie z naturą. Wstawaliśmy wraz z kurami i kładli się z kurami, pracując od świtu do nocy na pięciu hektarach jałowej, niepłodnej roli. Mieliśmy półtorej krowy, jedną dużą, starą, drugą młodą, która potem urodziła cielę i wtedy mieliśmy dwie pełne krowy.
W Kodniu pasienie krów zorganizowane było w rodzaj spółdzielni. Gospodarze grupowali wszystkie krowy i wysyłali je na pastwisko w towarzystwie oddelegowanego przez wieś, dyżurnego pastucha. Co dwa tygodnie tę zaszczytną funkcję pełniłem ja i mój młodszy brat Zdzicho. Pasienie krów sprawiało nam jednak trudności, bo jak na małych chłopców było to zajęcie bardzo odpowiedzialne. W południe bowiem zlatują się do krów muchy i gzy. Krowy się wtedy płoszą, wierzgają, uciekają ze „spółdzielni”. Co prawda w szkole nas uczyli, że świat ma cztery strony, ale jednak w przypadku krów, trzydzieści zwierząt potrafiło rozbiec się w trzydzieści różnych stron świata. Jak je teraz dogonić, jak spędzić z powrotem? Ogarniała mnie rozpacz, gdy po ataku gzów nie mogłem się doliczyć stada. W pobliżu pastwiska był las. Znajdź człowieku krowę w lesie! Pasienie krów było dla mnie jednym wielkim stresem. Z rana, pół biedy, kiedy jednak przylatywały muchy, przeżywałem dramat. Spokój powracał dopiero wieczorem; zbieraliśmy kawałki chrustu, patyki, wysuszone krowie łajno, zapalaliśmy ognisko i piekli w nim ziemniaki. Pieczone ziemniaki były wspaniale. Nie chciało się wtedy do domu wracać, tak było przyjemnie.”
fragment książki