Opis
Ze wstępu:
Wiek XXI rozpoczął się dekadą eskalacji zmienności w otoczeniu przedsiębiorstw. Jej narastanie było widoczne już w poprzednim stuleciu, jednak znaczący wzrost niestabilności nastąpił w latach 2007-2008 i kolejnych, gdy skutki wybuchu kryzysu finansowego silnie dotknęły sferę gospodarki realnej. W rezultacie „gospodarka podlega silnym turbulencjom i w coraz większym stopniu nabiera cech gospodarki nietrwałości”1. Formułowany jest też pogląd, że trend destabilizacji ma charakter trwały. Tymczasem „większość ludzi, także zarządzających przedsiębiorstwami, woli stany stabilne, znane i rozpoznane”. Wobec niestabilności warunków otoczenia rośnie znaczenie czynników, które pozwalają na stabilizowanie sytuacji wewnątrz przedsiębiorstwa. Jednym z elementów wpływających na kształtowanie się tych czynników jest struktura własnościowa i związany z nią sposób sprawowania kontroli nad przedsiębiorstwami. Dotyczy to szczególnie takich przedsiębiorstw jak spółki publiczne, które ze względu na skalę swojego działania odgrywają ważną rolę w gospodarce globalnej, a skutki podejmowanych w nich decyzji mają często istotne znaczenie nie tylko dla nich samych. Własność i kontrola jako determinanty procesów decyzyjnych zachodzących w tego typu podmiotach mają zatem dużo szerszy zasięg, nie ograniczony tylko do danego przedsiębiorstwa.
Zagadnienia odnoszące się do własności i kontroli oraz ich wpływu na procesy decyzyjne są przedmiotem zainteresowania przedstawicieli nurtu ładu korporacyjnego (corporate governance). Mieści się on wprawdzie w ramach ekonomii instytucjonalnej, jednak budzi zainteresowanie reprezentantów także innych obszarów nauki – „w sprawie corporate governance wypowiadają się dziś badacze ze wszystkich dziedzin w naukach społecznych związanych z ekonomią, z zarządzaniem i prawem”. Obserwowany wzrost zainteresowania tematyką ładu korporacyjnego spowodowany jest m.in. analizą przyczyn pojawiających się kryzysów, za wybuchy których w dużej mierze wini się niedostateczny nadzór nad działalnością spółek. Zdarzenia takie jak skandale korporacyjne z przełomu wieków, których symbolem stał się Enron, czy kryzys finansowy, którego symboliczny początek wiąże się z upadkiem Lehman Brothers, nie tylko wywołują dyskusje i rodzą krytykę istniejących instytucji, ale także powodują reakcję w postaci zmian w prawie oraz „miękkich” regulacjach zawartych w kodeksach dobrych praktyk. Zmiany te są często wprowadzane nie tylko w jednym kraju, ale za sprawą postępującej globalizacji rynków finansowych, również w szerszej skali. Prowadzi to z jednej strony do unifikacji rozwiązań z zakresu nadzoru korporacyjnego, z drugiej zaś do nieprzystosowania części tych rozwiązań do instytucji, które historycznie formowały się w poszczególnych krajach.