Jak być dobrym menedżerem i liderem? Zasady w 5 punktach, na podstawie doświadczeń Johna C. Bogle’a. 

Skuteczność, efektywność, orientacja na cel, zorientowanie na rezultat. Te cechy wymieniane są często jako przymioty współczesnego managera. Są sparametryzowane, mierzalne, do każdego przypisany jest wskaźnik.

Mają swoje racjonale uzasadnienie i idealnie pasują do Excella. Podobają się zarządom, są proste do prezentacji oraz ujęcia w słupki i wykresy. Wpisują się w osiąganie zysku, zwłaszcza krótkoterminowo.

Wypierają skutecznie te atrybuty przywódcze, które budują długofalowe przewagi firm, kierując je na rozwój i stabilny wzrost dochodów. Jak bowiem zauważa John C. Bogle w swojej książce „Dość”, wąskie postrzeganie zysku prowadzi do chciwości, zaniku odpowiedzialności i złego zarządzania firmą.

Przedstawiamy w 5 punktach zachowania, które działają systemowo i powinny cechować dobrego menedżera zespołu. To atrybuty, które Bogle uważa za diamenty, za przepis na odnoszącą sukces firmę, za receptę na wzorcowe postawy dla kadry zarządzającej. Według niego musimy odejść od kontrolującego menedżeryzmu administracyjnego na rzecz autentycznego przywództwa i efektywnego zarządzania zespołem.

Książka Johns C. Bogle’a „Dość” pomaga odnaleźć prawdziwe wartości w życiu codziennym.

Dla wielu Polaków, żyjących w szybko zmieniającej się rzeczywistości ekonomicznej, ta książka może być światłem w tunelu pokazującym, że prawdziwe bogactwo nie zawsze mierzy się liczbą posiadanych dóbr. Porusza tematykę równowagi między pracą a życiem prywatnym oraz podkreśla wartość etyki w biznesie – aspekty życia często pomijane w tradycyjnych poradnikach finansowych.

W Polsce, gdzie przedsiębiorczość i inwestowanie stają się coraz bardziej popularne, Bogle ostrzega przed pułapkami szybkiego bogacenia się kosztem wartości.

Delegowanie i inspirowanie: cechy dobrego lidera zespołu

Ważne jest przedstawienie jasnej wizji celu, do którego dąży zespół. Zarysowanie go pozwala widzieć działania jako perspektywiczne, mające sens i przyszłość, mające uzasadnienie zadaniowe, osadzone w logicznym kontekście.

Motywacja pracowników

Liczne badania pokazują, że pracownicy są lepiej zmotywowani, gdy uznają swoje wysiłki za celowe, przynoszące wartość i progres, mające przełożenie na rozwój przedsiębiorstwa lub jego oferty. Daje im to elementarne poczucie sprawczości i własnej wartości.

Lider jako wzór

Niezwykle motywująca jest również postawa menedżera. Pracownicy szukają wzorca, osoby autentycznie zaangażowanej w swoje obowiązki, oddanej sprawom przedsiębiorstwa, kompetentnej merytorycznie, patrzącej szeroko, identyfikującej konsekwencje również w płaszczyźnie kosztów emocjonalnych dla zespołu.

Indywidualne podejście

Umiejętność motywowania pracowników jest kluczowa, ponieważ liderzy, którzy potrafią dostosować metody motywacji do indywidualnych potrzeb członków zespołu, mogą osiągnąć lepsze wyniki i zwiększyć zaangażowanie swoich pracowników.

Helicopter view – spojrzenie z góry

Idealne jest łączenie tzw. „helicopter view” (patrzenie z góry, na całość, na sieciowe powiązania) z optyką nastawioną na detale i szczegóły. To umiejętność widzenia zarówno lasu, jak i drzew. Brak tej zdolności skazuje na niekompletność percepcji, na braki w postrzeganiu ryzyka, szans, rozwiązań, dynamiki zespołowej i specyfiki pojedynczych ludzi.

Skutecznym liderem zespołu nie może być koniunkturalny karierowicz, patrzący na krótkotrwałe efekty dla własnych korzyści. Silnie demotywujące jest zachowanie, gdy manager przypisuje sobie całość zasług, a winami obciąża wyłącznie zespół. Gdy nie myśli o dobru grupy. Błędy się zdarzają i wówczas potrzebne są wspólne, konstruktywne rozwiązania.

Menedżer powinien brać odpowiedzialność: Przyjmować konsekwencje swoich decyzji i uczyć się na potknięciach po analizie sytuacji.

Wyzwalanie potencjału intelektualnego podwładnych: umiejętności przywódcze

Do działania zachęca dostrzeganie potencjału, predyspozycji oraz umiejętności członków zespołu. Zwłaszcza osoby z większym stażem, które mają doświadczenie i kwalifikacje są motywowane przez umożliwienie im określonego zakresu samodzielności.

Samodzielność i dyskretna kontrola

Przesadna kontrola i nadzór osłabiają potencjał twórczy, inicjatywę, wnoszenie usprawnień i idei. Bogle słusznie zauważa, że o klientach, problemach i ich rozwiązaniach dla firmy najlepiej wiedzą pracownicy. Wspierająca atmosfera wzmacnia psychicznie i chroni przed wypaleniem.

Lepszy jest coaching, niż nadzór, który zdradza nieufność i brak wiary w kompetencje i talenty podwładnych. Zaufanie zobowiązuje, jest przez to motywujące.

Jak pisze Bogle „By przedsiębiorstwo osiągnęło szczyt swego potencjału, właściwie realizowało ideę odpowiedzialności i doszło do wysokiego poziomu w zakresie profesjonalnych standardów, zaufanie musi przenikać całą jego organizację: od biura podawczego do gabinetu, w którym zbiera się zarząd. Te cechy muszą zostać wbudowane w charakter przedsiębiorstwa”.

Budowanie zespołu

Budowanie zespołu jest jednym z najważniejszych zadań lidera zespołu. Obejmuje ono tworzenie grupy ludzi, którzy razem pracują nad osiągnięciem wspólnych celów. Dobry lider zespołu powinien umieć budować zespół, który jest zmotywowany, zaangażowany i skuteczny.

Aby budować zespół, lider powinien:

• Zidentyfikować cele i zadania zespołu
• Wybrać odpowiednich członków zespołu
• Ustalić role i odpowiedzialności w zespole
• Zapewnić odpowiednie szkolenia i wsparcie
• Promować komunikację i współpracę w zespole
• Monitorować postępy i oceniać wyniki

Budowanie zespołu jest procesem ciągłym, który wymaga od lidera ciągłej uwagi i zaangażowania. Dobry przywódca zespołu pracowniczego powinien być w stanie dostosować się do zmieniających się warunków i potrzeb członków grupy.

Zespół na pierwszym miejscu

Sprawiedliwość

Pracownicy są też wyczuleni na brak sprawiedliwości i szacunku. „Każdy zasługuje na to, aby traktowano go uprzejmie, przyjaźnie i uczciwie. Każdy zasługuje także na to, aby szanowano wykonywaną przez niego pracę” – zauważa Bogle.

Spersonalizowane podejście

Indywidualne traktowanie podnosi morale zespołu – to, że lider wyjdzie zza biurka, zauważy jednostkę, pojedynczego człowieka, jego wkład, jego osiągnięcia i trud. Lider musi też osobiście dawać przykład uczciwości, zaangażowania, wkładu, oddania pracy.

Ważna jest również umiejętność słuchania, która pozwala liderowi lepiej zrozumieć potrzeby i obawy pracowników, co buduje zaufanie w zespole. Jest wzorem – wtedy jest wiarygodny i dobrze wpływa na nastawienie podwładnych.

Dawanie przykładu

Dlatego tak prawdziwe jest stwierdzenie, że ryba psuje się od głowy. Zdemoralizowany menedżer demoralizuje, leniwy – rozleniwia, fasadowy – prowokuje do unikania pracy. Pasja jest zaraźliwa, podobnie jak jej brak. Jak ujmuje to Bogle „Jeśli wymagasz ciężkiej pracy, sam ciężko pracuj. Jeśli chcesz, żeby twoi koledzy byli wobec ciebie uczciwi, ty też bądź wobec nich uczciwy”.

Poszanowanie autonomii

Sprawdza się również podmiotowe, a nie przedmiotowe traktowanie pracowników. Nikt nie lubi być zarządzany instrumentalnie. Jako ludzie mamy zdolność do wyższych procesów poznawczych i uczuć. Interpretujemy wszystko zarówno racjonalnie, jak i emocjonalnie. Potrzebujemy ludzkiego traktowania i empatii. Pracowników należy „widzieć”.

Pracownicy to nie pionki

Bogle tak to ujmuje „Zarówno przywódcy (liderzy), jak i menedżerowie muszą nauczyć się patrzeć na pracujących z nimi ludzi — od najwyższych rangą do najniższych — nie jak na pionki przesuwane po korporacyjnej szachownicy, lecz jak na istoty ludzkie, które mają wspólne nam wszystkim potrzeby i troski”. Prawdziwy lider tworzy relacje, przekształca miejsce pracy, w przestrzeń dla budowania potencjału i kooperacji.

Dobra jakość komunikacji

Sprawdza się dbanie o jasne, klarowne wyrażanie celów i wymagań. Niejednoznaczność dezorientuje, prowadzi do frustracji i błędów. Niepewność jest dekoncentrująca, osłabia wydajność. Pracownik, zamiast skupić się na działaniu, rozmyśla w stresie o tym, co ma robić, czego się od niego oczekuje.

Należy się upewnić, że pracownicy zrozumieli polecenie i instrukcje. Często odczytujemy komunikaty inaczej, z rozbieżnościami interpretacyjnymi, mamy przecież różne sposoby przetwarzania informacji i odmienne doświadczenia. Inne priorytety, style myślenia i działania.

Prawidłowe zrozumienie przekazu

To, że coś usłyszeliśmy, nie znaczy, że zrozumiemy przekaz. Udowadniają to liczne eksperymenty – odbieramy świat subiektywnie. Warto poświęcić czas i upewnić się, że nasz przekaz został zakodowany zgodnie z naszą intencją, co sprzyja osiąganiu wspólnych celów.

Pracownicy cenią też feedback. Bieżąca informacja zwrotna o pracy, regularne rozmowy pozwalają na ukształtowanie kultury organizacyjnej, gdzie błędy się nie nawarstwiają, a pozytywna ocena motywuje w sposób ciągły.

Wizja i strategia liderów zespołów

Wizja i strategia są kluczowymi elementami przywództwa zespołu. Wizja to jasne i sprecyzowane cele, które lider zespołu chce osiągnąć. Strategia to plan działania, który lider zespołu stosuje, aby osiągnąć swoje cele.

Cechy skutecznego lidera zespołu

Dobry lider zespołu powinien mieć:

• Jasną wizję przyszłości
• Strategię, która jest zgodna z wizją
• Plan działania, który jest skuteczny i efektywny
• Umiejętność dostosowania się do zmieniających się warunków
• Umiejętność komunikowania swojej wizji i strategii zespołowi

Wizja i strategia są niezbędne dla skutecznego przywództwa zespołu. Dobry lider powinien być w stanie wyjaśnić swoją wizję i strategię zespołowi i zapewnić, że wszyscy członkowie są zaangażowani w jej realizację.

Współdzielenie zysków i sukcesu

Lojalność musi być wzajemna. Bogle w swojej firmie Vanguard wdrożył Vanguard Partnership Plan, dzięki któremu pracownicy uzyskali prawo do udziału w zyskach.

Pracownicy jako długoterminowa inwestycja

Autor „Dość” stoi na stanowisku, że „Wartościowymi pracownikami trzeba koniecznie zarządzać tak, jak długoterminowymi inwestycjami”. Ten doświadczony menedżer przestrzega przed zwalnianiem pracowników w momencie chwilowych kłopotów z płynnością finansową lub sprzedażą. Zespół trudno jest odbudować, jeszcze trudniej jest zminimalizować straty wizerunkowe, które wynikają ze zwolnień (łatka niestabilnego pracodawcy), a sam ponowny proces zatrudniania jest po prostu kosztowny.

Negatywny wpływ redukcji pensji

Nie powinno się też redukować ich pensji, by chwilowo domknąć budżet. Organizacje, które nie dbają o swoich pracowników i stosują niesprawiedliwe praktyki kadrowe, mogą mieć trudności z przyciąganiem talentów oraz utrzymywaniem pozytywnego wizerunku i reputacji na rynku.

Budowanie lojalności

Osiągnięcie sukcesu organizacji zależy od wzajemnej lojalności i uznania. To „oczywista, oczywistość”, że nagrody motywują. Dodatkowy wysiłek, inicjatywa, etos pracy, dobra organizacja pracy, podnoszenie kompetencji, wnoszenie usprawnień, ponadprzeciętna jakość wykonywania zadań – powinny być nagradzane. Pracownicy wiedzą, że kadra zarządzająca otrzymuje dodatkowe premie. Sami zatem również oczekują uznania.

John Bogle był jedną z najbardziej istotnych osób na amerykańskim rynku finansowym. Założył Vanguard Group, który jest przykładem sukcesu. Na dzień 31 grudnia 2023 r. fundusz zarządzał aktywami szacowanymi na ponad 8,1 biliona dolarów. W książce „Dość” dzieli się swoimi doświadczeniami managerskimi.

Autorka: Agnieszka Hala